Kunstwerk van de maand februari 2019

Florette Dijkstra: Nora’s eik, potloodtekening 2002

Een heel stil beeld. De eik een reus, de mens niet meer dan een silhouet. Handen en hoofd uitgespaard, niet getekend. Je ziet het pure wit van het papier. Het zou een besneeuwd veld kunnen zijn waar we naar kijken.

Er lijkt een verhaal te zijn, er is iets raadselachtigs. Zoekt de persoon steun bij de boom? Voelt hij of zij de kracht van de eeuwenoude verschijning? Wordt wellicht iets gezegd tegen de boom?

De titel is ‘Nora’s eik’. Is het Nora zelf die we zien, of is dit een man? Wie is Nora trouwens? Dit doet er uiteindelijk niet toe. De hoofdpersoon is de eik zelf, die aan drie zijden buiten het kader uitsteekt, groot en indrukwekkend.

Het kunstwerk zelf is bescheiden. Niet meer dan 38×28 centimeter is de potloodtekening groot. Zo’n vier tinten grijs, meer heeft de tekenaar niet nodig. De structuur van het papier is zichtbaar, het papier zachtjes beroerd met het potlood. Horizontaal en verticaal, arceringen in verschillende richtingen. Weinig aandacht voor de structuur van de dingen zelf, het oppervlak van de stam bijvoorbeeld. De tekening lijkt organisch ontstaan. De buitenrand is verre van rechthoekig, naar boven toe heeft de tekening meer ruimte nodig. Het gevoelige randje valt op.

De tekening heeft grillige buitenranden

De eenvoud van de tekening vestigt de aandacht op de ruimte tussen de kapitale takken. De schaduw leidt een eigen leven, lijkt weinig met boom of mens te maken te hebben. De boom is misschien zo groot om de mens ‘klein’ te houden. Zoals de verticale ruimte in een kathedraal de mens bepaalt bij zijn nietigheid.

Toch, om terug te keren bij de gestalte die een nonchalante houding lijkt aan te nemen: van onzekerheid is geen sprake. Het zal eerder een luisteraar zijn dan een spreker. Het hoofd wat omhoog gericht, luisterend naar wat de boom te zeggen heeft.

Met tekenen begint eigenlijk alle kunst. Florette Dijkstra maakt schilderijen, maar is vooral een tekenaar. Geboren in Den Haag in 1963, volgde ze haar kunstopleiding in Den Bosch, waar ze nu nog woont en werkt. Dat werk is zeer veelzijdig. Zij maakt veel tekeningen, vaak in reeksen, met onderwerpen uit de kunst: tentoonstellingen, beeldentuinen al dan niet met toeschouwers, ateliers, schrijvers in hun werkkamer. Ze deed onderzoek naar personen zoals kunstenares Marlow Moss, waarbij ze onder meer reconstructies van haar schilderijen maakte. Het lijkt een soort identificatie met haar personages. Florette Dijkstra schrijft ook, was hoofdredacteur van het tijdschrift kunstwordtterugkunst.

Haar werken, of het nu gaat om tekeningen, projecten, exposities of publicaties, hebben zonder uitzondering intrigerende titels: ‘De vrouw van verf’, ‘Variaties op een handdruk’, ‘Naar een verloren gegaan werk van Georges Braque’. Een roman uit 2010 heet ‘De onvoltooide’.

Illustratie van Marcus Stone: Nora en Hugh Stanbury onder de eik in Monkham

Ook Nora naar wie de boom in de tekening genoemd is zou heel goed een romanpersonage kunnen zijn, namelijk uit het boek van Anthony Trollope ‘He Knew He Was Right’ (ja, met al die hoofdletters). Als Nora Rowley eens wordt gevraagd ‘Do you like oaks?’ is haar repliek ‘Who does not like oaks?’ In een van de laatste hoofdstukken zit ze eindelijk met Hugh Stanbury, de man voor wie ze bestemd is, onder een oude eik die nog genoeg bladeren heeft om schaduw te geven. Hun toekomst wordt besproken; moeilijkheden zullen er zijn. ‘Nevertheless, Hugh, it is very nice to have the oaks to sit under.’

 

‘Nora’s eik’ van Florette Dijkstra lenen? Het kan bij Kunstuitleen De Bevelanden.